Bài của Mật Hạnh Thiền Sư - ngày 5 tháng Ba 2005 Trang 1
________________________________________________________________________
Thiền sư
Ðiều kiện ắt có và đủ để được xem là thiền sư là gì? Là biết ngồi yên ngậm miệng? Nếu vậy, những ai thích ngồi yên ngậm miệng đều là thiền sư. Là sự quảng cáo rầm rộ qua chữ nghĩa và hình ảnh? Nếu vậy, các ca sĩ nổi danh cũng là thiền sư. Là sự nói năng chậm rãi như các bác sĩ tâm lý? Nếu vậy, các bác sĩ tâm lý cũng là thiền sư. Là ý tưởng muốn lãnh đạo quần chúng? Nếu vậy, những chính trị gia cũng là thiền sư. Là sự học cao hiểu rộng? Nếu vậy, tất cả những người học cao hiểu rộng là thiền sư. Là viết được nhiều sách? Nếu vậy, tất cả các nhà văn đều là thiền sư? Là sự giữ giới về ăn mặc? Nếu vậy, tất cả những ai giữ giới này đều là thiền sư. Là sự tán dương danh Phật (Bụt) với nhiều người khác? Nếu vậy, tất cả các phật tử đều là thiền sư. Là sự hiền lành dễ thương do xuất gia? Nếu vậy, tất cả những tu sĩ xuất gia của tất cả các tôn giáo đều là thiền sư. Là sự nhân danh tình thương bằng lời nói thay cho lao động phục dịch? Nếu vậy, những ai lao động phục dịch thế lời nhân danh tình thương thì họ không phải là thiền sư ?
Danh từ thiền sư không phải chỉ mới được biết nhờ qua quảng cáo ở thời mạc pháp. Nó đã xuất hiện trong ngôn ngữ loài người kể từ khi con người biết quay lưng với mọi hệ lụy trần thế ngay từ trong tư tưởng. Phải chăng đây là ‘điều kiện ắt có và đủ’ để được xem là thiền sư, chứ không phải những gì liên hệ với sắc tướng vô thường như tình tiền danh vọng, có đó rồi mất đó.
Vị thiền sư thứ nhất tiêu biểu cho ‘điều kiện ắt có và đủ’ này là thái tử Tất Ðạt Ða, con của Tịnh Phạn vương với 49 ngày ngồi dưới cội Bồ Ðề sau khi bỏ cung vàng điện ngọc. Vị kế tiếp được biết đến nhiều nhất là Bồ Ðề Ðạt Ma (?-528) với 9 năm ngồi đối diện vách. Lương Võ Ðế là vị vua của Trung Quốc, bậc lãnh đạp tối cao của Phật giáo ở cùng thời với Bồ Ðề Ðạt Ma, vua hỏi thiền sư: ‘trước mặt trẩm là ai?’ Bồ Ðề Ðạt Ma trả lời: ‘không biết’ thay vì trả lời: ‘là thiền sư, là hòa thượng, là thượng tọa, là thầy tu, là phật tử, là thứ dân v.v.’
Thiền là gì mà khi xưa Thần Quang phải chặt cánh tay sau khi chờ đợi quá lâu ngoài trời tuyết giá để được Bồ Ðề Ðạt Ma lưu tâm và chọn cho pháp danh Hụê Khả (486-593), mà trong thiền sử có chuyện như sau:
Ðêm kia, Thần Quang đứng dầm mình trong tuyết chờ Ðạt Ma để ý đến khi tuyết rơi đầm đìa chôn vùi ông đến đầu gối. Bấy giờ, sư mới quay đầu lại hỏi: «Ông muốn cầu gì?» Quang bi khốc bạch: «Ngưỡng mong hòa thượng từ bi mở cửa cam lộ, rộng độ chúng sanh.» Sư nói: «Diệu đạo vô thượng của chư Phật phải nhiều kiếp tinh cần, khó làm làm được, khó nhịn nhịn được, hàng đức nhỏ trí cùn, lòng đầy khinh mạn, há có thể chịu nổi nhọc nhằn lao khổ cầu pháp chân thừa sao?» Quang nghe quở bèn rút dao bén đoạn lìa cánh tay trái đưa lên trước mặt Sư. Sư biết gặp được pháp khí, bèn nói: «Chư Phật lúc phát tâm cầu đạo vì pháp bỏ thân, nay ông chặt tay trước mặt tôi, vậy muốn cầu gì?» Nói xong, Sư bèn đổi tên Thần Quang ra Huệ Khả.
Khả bạch: Pháp ấn của chư Phật, có thể nghe được chăng?
Sư nói: Pháp ấn của chư Phật không thể nhờ vào người khác.
Khả bạch: Nhưng tâm con không an, thỉnh Sư làm cho tâm con an.
Sư nói: Ðưa tâm ngươi đây ta an cho.
Khả bạch: Con kiếm mãi mà chẳng thấy tâm đâu cả.
Sư nói: Thế là ta đã an cái tâm ngươi rồi đó.
